Small for Gestational Age (SGA)

Small for Gestational Age (SGA), oftewel klein voor de zwangerschapsduur, is de medische benaming voor een kind dat bij de geboorte te klein is gezien de zwangerschapsduur. Ongeveer 5% van de kinderen heeft bij de geboorte een laag geboortegewicht en/of een korte geboortelengte voor de zwangerschapsduur. De medische term hiervoor is ‘dismaturiteit’ met betrekking tot de groei.

Het lage geboortegewicht/de korte geboortelengte kan worden veroorzaakt door een probleem dat ligt bij het kind, bij de placenta of bij de moeder.

• Kind
  • chromosoomafwijkingen
  • tweelingen, drielingen, enz.
  • foetale infecties
  • syndromen die de groei in de baarmoeder vertragen
  • ondervoeding
  • gebrek aan bepaalde hormonen en groeifactoren (insuline, IGF-1, enz.)
• Placenta
  • slechte plaatsing in de baarmoeder
  • infarcten
  • loslating van de placenta
  • vaatverbindingen bij meerlingenzwangerschap
• Moeder
  • kleine moeder, klein bekken
  • ondervoeding
  • chronische ziekten (anemie, reumatische aandoeningen, hartziekten, enz.)
  • zwangerschapshypertensie (pre-eclampsie, eclampsie)
  • roken, alcoholmisbruik, verdovende middelen

Tijdens de zwangerschap: De grootte van de baby kan worden geschat door de lengte te meten vanaf boven in de baarmoeder tot aan het schaambeen van een moeder. Deze meting komt overeen met het aantal weken zwangerschap. Als deze meting te laag is voor het aantal weken zwangerschap, dan kan de baby kleiner zijn dan gemiddeld.

Een echo om de femurlengte van de foetus te bepalen is nauwkeuriger.

Na de geboorte kan dit worden gecontroleerd door de geboortelengte en het geboortegewicht uit te zetten op de groeicurve (zie ‘Korte gestalte’).

De pasgeboren baby is relatief klein: laag gewicht, kort en een klein hoofdje.

Er is vastgesteld dat een korte geboortelengte/laag geboortegewicht het risico op veel stoornissen vele jaren later (soms 50-60 jaar later) kan vergroten, zoals diabetes, hart- en vaatziekten, hoog cholesterol, enz.  Vóór en direct na de geboorte past het lichaam zich aan de leefomstandigheden aan, wat ‘early life programming’ wordt genoemd. Als er op dat moment bijvoorbeeld weinig voeding beschikbaar is, wordt het lichaam geprogrammeerd om niet te groot te worden.

Een langetermijneffect van dismaturiteit kan een permanente korte gestalte zijn. Bijna alle kinderen halen deze vertraging in de groei bij de geboorte gedurende de eerste vier levensjaren in, meestal in de eerste 12 maanden. Dit gebeurt bij 5-10% van de kinderen niet en deze kinderen zijn ook als volwassenen nog klein.

Als er geen inhaalslag heeft plaatsgevonden vóór het vierde levensjaar en de lengte nog onder de -2,5 SD-lijn valt (onderkant van de onderste grijze zone van de Vlaamse groeicurve), dan kan een kind in aanmerking komen voor een behandeling met groeihormonen.

De GH-dosis is in dit geval hoger dan bij een GH-tekort. Deze patiënten produceren immers zelf een normale hoeveelheid GH. De ‘natuurlijke’ hoeveelheid moet daarom worden overschreden om een effect teweeg te brengen.

Als de behandeling minimaal twee jaar vóór het begin van de puberteit wordt gestart, kan er een gemiddelde extra lengte van 9-11 cm worden behaald tegen de tijd dat de patiënt volwassen is. De duur van de behandeling is in dit geval 6-8 jaar, omdat de behandeling wordt voortgezet totdat de patiënt minder dan 2 cm per jaar groeit, of totdat de skeletleeftijd hoger is dan 14 jaar bij meisjes en hoger dan 16 jaar bij jongens.